Wspaniała niedoskonałość. Urodziny
Niebawem rozpoczynamy czwarty sezon w Centrum Sztuki Włączającej. Będzie on upływał w atmosferze świętowania i celebrowania dwudziestolecia Teatru 21, umacniania różnorodnej społeczności, którą tworzymy, będzie też czasem nieustannej pracy na rzecz rozwoju inkluzywnej sztuki, która znosi bariery, podziały, otwiera wyobraźnię na nową wrażliwość, języki, estetyki i tematy. Tytuł sezonu czerpiemy z książki Eli Claire’a Wspaniała niedoskonałość. Zmagania z ideologią uzdrowienia, fundamentalnej książki, którą wydaliśmy w tym roku w ramach naszej serii wydawniczej Odzyskiwanie obecności.
Wspaniała niedoskonałość jest zakorzeniona w nienegocjowalne wartości przypisanej odmienności ciało-umysłów. Opiera się presji tego, co normalne i nienormalne. Przeciwstawia się prostemu podziałowi na to, co naturalne i nienaturalne. Wywodzi się z kolektywnej wiedzy i uporu przetrwania. Jest wyrażana przez różne społeczności na różne sposoby. W miejsce wstydu proponuje bezczelną, nieskruszoną dumę, w miejsce izolacji i samotności praktykowanie aktywnej solidarności.
W tym sezonie będziemy odkrywać genealogię wspaniałej niedoskonałości i pokazywać jej potencjał wzmacniający naszą coraz bardziej kruchą i podatną na rany rzeczywistość o niedoceniane wciąż w pełni doświadczenie i spuściznę całych pokoleń osób z niepełnosprawnościami. Będziemy sięgać po klasyczne teksty kultury, takie jak Wichrowe wzgórza, Filoktet, Odyseja kosmiczna, Święto wiosny i odkrywać ich związki w kulturą wspaniałej niedoskonałości, sięgniemy do zjawisk z historii kultury, takich jak średniowieczna plaga tańca, podzielimy się nowymi tłumaczeniami kultowych inkluzywnych tekstów dramatycznych, pokażemy nasze spektakle na festiwalach w Polsce i zagranicą, będziemy rozwijać nasze działania aktywistyczne, edukacyjne, popularyzatorskie.
Świętujemy. Tworzymy nowe spektakle i instalacje!
Wichrowe wzgórza: współczesny manifest Cathy
reżyseria: Justyna Wielgus, reżyseria wideo Wojciech Kaniewski
PREMIERA: 06.09.2025
Sezon otworzy premiera wideo-artu Wichrowe wzgórza: współczesny manifest Cathy połączona z performansem. To przełomowa współpraca między teatrem Mind the Gap z Wielkiej Brytanii i Teatrem 21 oraz z British Council, której efektem jest widowiskowa praca zapraszająca do refleksji o tym, co definiujemy jako siłę i słabość, jakim pragnieniom pozwalamy się wyrazić, a jakie chcemy utrzymać w cuglach, w końcu jakie możliwości i nową jakość inkluzja oferuje współczesnej kulturze wizualnej.
Aktorki Teatru 21 i brytyjskiego teatru Mind the Gap oddają się lekturze Wichrowych wzgórz i czerpią z romantycznej XIX-wiecznej wywrotowej kobiecej wrażliwości, by stworzyć współczesny manifest, z którym jako kobiety i artystki będą mogły się identyfikować. Artystki sięgają po powieść Emily Brontë, czerpią z eterycznej, fascynującej energii kultowego teledysku Kate Bush, wcielają się na ekranie i w swoich intymnych, magnetycznych monologach w nowoczesną,zbuntowaną, odważną, szczerą i kruchą bohaterkę naszych czasów.
Manifest ten stawia prowokacyjne pytanie: jak pogodzić indywidualne pragnienia i ambicje w świecie, który zbyt często wyklucza? Odpowiedź ujawnia się w ekspresji wykonawczyń – zbiorowym, głęboko osobistym wyrażaniu radości, buntu i tęsknoty. Te kobiety nie proszą o pozwolenie na zajęcie miejsca, w świecie który zamieszkują. Domagają się tego każdym krokiem i gestem. Ich ruchy są przepełnione mocą i intencją, odzyskując ich historie z surowością i intymnością, które rozbrzmiewają jeszcze długo po ostatnim kadrze.
Ten bezkompromisowy wizualny utwór przypomina nam o transformującej mocy bycia widzianą. Poprzez sugestywne obrazy i odważną narrację zmusza nas do ponownego przemyślenia, co naprawdę oznacza inkluzja i zaprasza nas do wyobrażenia sobie świata, w którym każdy głos i każde ciało są uznawane za wartościowe.
Filokteja. Powrót
reżyseria: Justyna Wielgus, dramaturgia Justyna Lipko-Konieczna
PREMIERA: 28.11.2025
Jednym z eksponatów w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku jest pochodzący z V w. p.n.e. grecki wazon ceramiczny, przedstawiający samotnie siedzącego mężczyznę. To opuszczony przez towarzyszy Filoktet patrzący w morze i podtrzymujący zabandażowaną piętę. Jeszcze niedawno prowadził statki do Troi, teraz ukąszony przez jadowitego węża traci sprawność, status i dotychczasowe punkty odniesienia, w tym społeczność, której był częścią. Małe, bezlistne drzewo zdaje się podzielać jego smutek. Obok znajdują się dary od Heraklesa: niezawodny łuk i strzały, pozwalające przetrwać na bezludnej wyspie.
W “Filoktecie” – stosunkowo słabo znanym tekście Sofoklesa – tytułowy bohater przygląda się własnemu bólowi, poczuciu braku i samotności.
W 2018 roku 55 000 osób z całego świata wzięło udział w największej dotąd ankiecie na temat samotności przeprowadzonej przez stację BBC. Co trzecia osoba uczestnicząca w badaniu odpowiedziała, że czuje się samotna często lub bardzo często. Ankietowane osoby interpretowały samotność jako poczucie braku zrozumienia oraz łączności ze światem. Z medycznego punktu widzenia poczucie braku nie jest chorobą.
Samotny, zraniony Filoktet analizuje swoją kondycję, próbując stworzyć system nowych znaczeń. W jaki sposób możemy dziś z mitu Filokteta czerpać? Czy doświadczenie zranionego herosa może stać się dziś dla nas kanonicznym punktem odniesienia?
“Filokteja. Powrót” to wynik współpracy Teatru 21 z TR Warszawa oraz Polską Akademią Nauk.
Świętujemy. Jesteśmy koproducentem międzynarodowych przedstawień!
Święto wiosny
reżyseria: Saša Asentić
Kolejną międzynarodową produkcją będzie spektakl tańca w choreografii i reżyserii Sasy Asenticia. Spektakl inspirowany jest operą Igora Strawińskiego Święto wiosny, zarówno oryginalną ścieżką dźwiękową, narracją jak i motywem ofiary.
Idea poświęcenia najbardziej bezbronnych dla odnowy społecznej, leżąca u podstaw „Święta wiosny”, zostanie tu odczytana z krytycznej perspektywy niepełnosprawności. W tym przedstawieniu oryginalna narracja Święta wiosny zostanie przekształcona w nową historię — taką, w której celebruje się troskę, solidarność i sprawiedliwość i w której przewijają się wątki oporu wobec historycznego wymazywania i marginalizacji osób i doświadczeń związanych z niepełnosprawnością.
Na praktykę artystyczną Asenticia składa się wieloletnia współpraca ze społecznością osób z niepełnosprawnościami w obszarze sztuk performatywnych. Artysta inicjuje nowe formaty współpracy i sojuszy, międzyludzkich, artystycznych i organizacyjnych. Do nadchodzącej premiery zaprosił artystów i organizacje: Jelenę Stefanoską, Marko Bašicę i Dalibora Šandora z Nowego Sadu, Angelę Alves z Berlina, Mohammada Abassiego z Teheranu oraz reprezentację Teatru 21 – Maję Kowalczyk i Michała Pęszyńskiego.
Spektakl powstaje we współpracy Comédie de Genève, paryskiego Théâtre de la ville, teatrów Maison de la danse de Lyon, Malraux, Chambéry Savoie oraz teatru Per.Art z Nowego Sadu.
Coming Together
koncept: Justyna Wielgus, Nele Jahnke, Ferdinand Nagele
Kolejną koprodukcją międzynarodową, nad którą pracę rozpoczynamy w nadchodzącym sezonie i której proces powstania rozłożony jest na dwa sezony jest performatywno-choreograficzne widowisko Coming Together. Wspólnie z Teatrem Kammerspiele z Monachium i austriackim Griessner Stadl sięgamy do średniowiecznego zjawiska społecznego, funkcjonującego pod nazwą “plagi tańca”.
Świętujemy. Wydajemy pionierskie tytuły i rozwijamy inkluzję w literaturze!
Rozwijamy nieustannie naszą działalność wydawniczą. W sezonie Wspaniała niedoskonałość. Urodziny ukażą się dwie kolejne publikacje. Pierwszą z nich będzie międzynarodowa antologia tekstów dla teatru. Znajdą się w niej kultowe sztuki teatralne, takie jak Peeling Katy O’reilly, ale też Ból Kingi Chudobińskiej-Zdunik, czy Nie jestem rośliną Aleksandry Skotarek i Justyny Lipko-Koniecznej, czy Niech w tym dniu słońce nigdy nie świeci , czyli scenariusz jednego z ostatnich spektakli Rafała Urbackiego. Książka wg pomysłu i pod redakcją Katarzyny Ojrzyńskiej i Justyny Lipko-Koniecznej, to pierwszy tego rodzaju wybór tekstów w historii polskiej dramaturgii.
Z kolei w ramach serii Odzyskiwanie obecności, którą od 5 lat prowadzimy, ukaże się ważna praca Alison Kafer Feminist, Queer, Crip. Kafer – queer feministka z niepełnosprawnością, tworzy wyobrażoną inną przyszłość dla niepełnosprawności i niepełnosprawnych ciał. By zakwestionować i podważyć sposoby, w jakie idee dotyczące przyszłości i czasu były wykorzystywane, by wspierać normy sprawności fizycznej i umysłowej, badaczka odrzuca koncepcję niepełnosprawności jako z góry określonego ograniczenia. Zestawia ze sobą tożsamości, teorie i ruchy, takie jak sprawiedliwość środowiskowa, sprawiedliwość reprodukcyjna, teoria cyborgów, polityka transpłciowa i niepełnosprawność, które zazwyczaj są omawiane w izolacji, i wyobraża sobie nowe możliwości dla przyszłości osób niepełnosprawnych oraz sojuszy. Ta odważna książka jest sprzeczna z nurtami normalizacji i promuje ramy polityczne dla bardziej sprawiedliwego świata.
Świętujemy. Zaznaczamy naszą obecność w Polsce i zagranicą!
Już jesienią nasze spektakle będzie można oglądać na ogólnopolskich scenach oraz na ważnych polskich festiwalach. 15 września w Centrum Kultury Zamek pokażemy spektakl Libido romantico w reżyserii Justyny Wielgus. To przedstawienie uznawane za pionierskie i bezkompromisowe w sposobie opowiadania o seksualności osób z niepełnosprawnościami zyskało uznanie w Polsce i zagranicą. Cieszymy się, że zostanie zaprezentowane w Centrum Kultury Zamek, które od wielu lat prowadzi pogłębioną pracę sojuszniczą i inkluzywną w obszarze szeroko rozumianej sztuki.
15 października na łódzkim festiwalu S-PLOT zaprezentujemy Widok z okna Teatru Lalka w reż. Pameli Leończyk – spektakl, którego jesteśmy koproducentem. Również w Łodzi na festiwalu Czterech Kultur pokażemy You can fail w reżyserii Justyny Sobczyk, spektakl, który jest wynikiem współpracy z Teatrem Komedia. Ten tytuł zostanie również zaprezentowany w Warszawie w ramach tegorocznej edycji Festiwalu Korczak. Wracamy także ze spektaklem Siedem historii okrutnych. W październiku pokażemy ten tytuł dwukrotnie w TR Warszawa. A w grudniu, tuż przed zakończeniem 2025 roku Siedem historii okrutnych będzie miało gościnne pokazy na jednej z najważniejszych europejskich scen – w teatrze Kammerspiele w Monachium. To nasz powrót na tę scenę po gorącym przyjęciu przez monachijską publiczność spektaklu Libido romantico.
Świętujemy. Inaugurujemy wieloletni projekt edukacyjno-artystyczny wraz z Akademią Teatralną w Warszawie w ramach programu Feniks!
„Poprawa warunków udostępniania oferty kulturalnej Teatru Collegium Nobilium w Warszawie poprzez przebudowę i renowację budynku oraz unowocześnienie wyposażenia” w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS 2021-2027).
Projekt będzie realizowany w formule partnerskiej. Partnerem wiodącym jest Akademia Teatralna natomiast partnerem wybranym do realizacji projektu jest Centrum Sztuki Włączającej / Teatr 21
“Z efektów projektu skorzystają wszyscy odwiedzający Teatr Collegium Nobilium. Teatr zostanie wyremontowany, podniesiony zostanie poziom bezpieczeństwa przeciwpożarowego, a także komfort oglądania spektakli. Zwiększy się dostęp do oferty kulturalnej dla osób z różnymi potrzebami, co w rezultacie sprawi, że TCN stanie się miejscem jeszcze bardziej otwartym, przyjaznym, pozbawionym barier, których zlikwidowanie zawsze było naczelnym celem działań władz Akademii Teatralnej.”
W ramach projektu CSzW/ Teatr 21 będzie prowadził regularne zajęcia w ramach nowego fakultetu będące częścią obowiązującego programu.
Świętujemy. Rozwijamy edukację inkluzywną i kulturę, w której niepełnosprawność jest wartością!
Naszym flagowym działaniem edukacyjnym w nadchodzących latach jest program Wrażliwe przełomy. Od umysł szalonego do umysłu neuroróżnorodnego. To siatka spotkań w różnych formułach artystek_ów, badaczek_y, pedagożek_ów z obszarów kultury, sztuki, psychologii, nauk społecznych, poprzez które chcemy przyjrzeć się sposobom medykalizowania, stygmatyzowania, romantyzowania na przestrzeni ostatnich dwóch wieków umysłów neurodmiennych i ukazać współczesne procesy emancypacyjne. Ten sezon rozpoczynamy mocnym akcentem i we współpracy z Domem Neuroróżnorodnym z Poznania zapraszamy na wykład Paradygmat neuroróżnorodności: od polityki tożsamości do wszechemancypacji.
To wprowadzenie do cyklu warsztatów-spotkań autorskich Julii Kozakiewicz-Domżał i Agnieszki Sterczyńskiej stanowi również zaproszenie do poznania sposobu, w jaki rozumiemy i praktykujemy neuroróżnorodność – nie tylko jako pojęcie, lecz także jako doświadczenie, które przenika codzienność, ciało, relacje i społeczne struktury.
Twórczynie Domu Neuroróżnorodnego opowiedzą jak nasza historia życia i pozycja w „kole przywilejów” kształtują naszą wrażliwość na nierówności i strategie przetrwania. Ta opowieść ma służyć temu, aby urealnić i ucieleśnić temat neuroróżnorodności: nie jako abstrakcyjnej teorii, ale czegoś, co dotyka każdego aspektu życia.
W październiku i listopadzie w Warszawie i w Poznaniu przeprowadzimy szereg warsztatów, w których będziemy praktykować kulturę opartą na neuroróżnorodności rozumianej jako wartość i potencjał.
W ramach programu Wrażliwe przełomy reżyserka i performerka Aleksandra Jakubczak będzie prowadzi swoje działania wychodzące od Worst Case Scenario, w których bada jak radzić sobie z lękiem w zawodach twórczych, a Ula Kijak prowadzi działania dla tych, którzy i które “nie dały rady”/nie miały możliwości zrealizowania pomysłów twórczych, utworów, dzieł. Pracuje nad zmianą perspektywy w myśleniu o tym, czym mierzyć dziś poczucie sukcesu, spełnienia i zawodu.
Świętujemy. Jesteśmy z Wami każdego dnia!
Kontynuujemy działania stałe i zapraszamy na zajęcia z inkluzywnego Flamenco prowadzone przez wyróżnioną przez magazyn Forbes za to działanie Magdalenę Siwecką, próby otwarte, trening aktorski w ramach nowego cyklu Studio 21, w którym aktorom i aktorkom Teatru 21 towarzyszą profesjonalisci z obszaru aktorstwa, tańca i muzyki – zajęcia rozpocznie wspaniała aktorka teatralna i filmowa Beata Bandurska, w końcu na zajęcia jogi prowadzone przez Cecylię Sobolewską i Martynę Peszko.
Pomyśleliśmy również o najmłodszych. Kolektyw Roztańczone rodziny specjalnie dla nas przygotował cykl działań familijnych wokół naszych spektakli. Cykl spotkań Roztańczone Rodziny wyłonił się z zauważonych punktów styku dwóch partnerskich organizacji, CSzW/T21 i Fundacji Perfromat: w myśleniu o różnorodności i relacjach opiekuńczych, oraz chęci połączenia sił w kreowaniu przestrzeni na praktykę i dyskurs wokół cielesnych sposobów bycia w świecie.
Przez cały najbliższy rok będziemy świętować grając nasze spektakle. W repertuarze: Cukry, Libido romantico, Siedem historii okrutnych, Rodzina, Trolle, Widok z okna, You Can Fail.
Bądźcie z Zespołem!
