MODUŁ POŚWIĘCONY EDUKACJI AKTORSKIEJ
Weronika Kowalska
Absolwentka Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie (2018), a także Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Ukończyła liczne praktyki z zakresu pedagogiki specjalnej ze specjalizacji resocjalizacja oraz nauczanie włączające. Wieloletnia wolontariuszka Stowarzyszenia Osób z Niepełnosprawnościami w Warszawie. Pracuje w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie jako pedagożka (od 2020 roku) oraz Pełnomocniczka Rektora ds. osób z niepełnosprawnościami (od 2024 roku). Nauczycielka Studium Terapii Przez Sztukę w latach 2018-2020, gdzie zajmowała się pracą nad przełamywaniem barier i terapią poprzez śpiew. Aktorka na stałe związana z Teatrem Ludowym w Krakowie, a także teatrem STU. Songwriterka, kompozytorka, skrzypaczka, wokalistka muzycznie działająca w zespole WERUSHA, którego jest założycielką.
Kasia Lech
aktorka, gawędziarka, lalkarka, dramaturżka i naukowczyni. Ukończyła AST we Wrocławiu, doktorat zdobyła na University College Dublin jako stypendystka irlandzkiego rządu. Pracuje jako Associate Professor na Uniwersytecie Amsterdamskim. Jej badania i praca twórcza skupiają się na wierszu, wielojęzyczności, dramaturgii i doświadczeniach transnarodowych. Jej książka Dramaturgy of Form: Performing Verse in Contemporary Theatre została opublikowana przez Routledge w 2021 roku. Kolejna, Multilingual Dramaturgies: Towards a New European Theatre, ukaże się w wkrótce (Palgrave, 2024). Jest współzałożycielką Polish Theatre Ireland, wielojęzycznego teatru z siedzibą w Dublinie. Prowadzi też TheTheatreTimes.com oraz grupę roboczą Translation Adaptation Dramaturgy w ramach International Federation for Theatre Research.
Justyna Lipko-Konieczna
Dramaturżka, pedagożka i badaczka teatru. Członkini Zarządu Fundacji Teatr 21 oraz dramaturżka Teatru 21, w którym aktorami są osoby z zespołem Downa i autyzmem. W teatrze tym łączy teorię z praktyką, wprowadzając w obszar teorii teatru polskiego perspektywę studiów o niepełnosprawności i wydając liczne publikacje i książki. Absolwentka Wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej w Warszawie, ukończyła studia doktoranckie w Instytucie Kultury Polskiej UW. Współtwórczyni programu studiów Pedagogika Teatru. Autorka koncepcji merytorycznej projektu „Teatralny Plac Zabaw Jana Dormana” oraz współkuratorka projektu „Dorman. Archiwum otwarte”. Członkini zespołu badawczego w ramach projektu HyPaTia. Autorka kilkudziesięciu scenariuszy teatralnych. Specjalistka ds. dramaturgiczno-literackich w TR Warszawa.
Marta Rau
absolwentka wydziału reżyserii teatru lalek Akademii Sztuk Pięknych w Pradze (1989), aktorka lalkarka w Teatrze „Lalka” w Warszawie (w latach 1989-1992), w Teatrze 3/4 Zusno (w latach 1992-1997), w Teatrze „Banialuka” w Bielsku-Białej (w latach 1997-2000), w Teatrze K3 w Białymstoku, który współzakładała w 2003 roku. Dwukrotna stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Laureatka wielu nagród, w tym nagrody Prezydenta Miasta Białegostoku w dziedzinie teatru za całokształt działalności Teatru K3. Od 2011 do 2014 działała w Fundacji Niezła Sztuka realizując projekty teatralne w środowiskach zagrożonych wykluczeniem społecznym. Reżyserka, pedagog, profesor sztuk teatralnych, prorektorka (od 2019 roku) i wykładowczyni w Filii w Białymstoku Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie.
Helena Urbańska
Absolwentka Akademii Teatralnej w Warszawie. Współtwórczyni podcastu „Lesbijski SOR”. Współpracowała m.in. z: Teatrem 21, Teatrem Współczesnym w Szczecinie, TR Warszawa, Teatrem Powszechnym w Warszawie, Stowarzyszeniem Pedagogów Teatru. Od 2023 roku w zespole Teatru Dramatycznego im. Gustawa Holoubka. Urodzona na warszawskim Ursynowie. Trochę rapuje, trochę gra w szachy, trochę lubi gotować i kocha psy. Marzy jej się główna rola w dobrym serialu kryminalnym i samochód z automatyczną skrzynią biegów.
MODUŁ POŚWIĘCONY AKTORSTWU
Beata Bandurska
Aktorka. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Debiutowała w Nowym Teatrze w Warszawie rolą Maryny w Weselu Wyspiańskiego w reżyserii Adama Hanuszkiewicza (1990). Współzałożycielka Towarzystwa Teatralnego, niezależnej organizacji, która wprowadziła na polską scenę teatralną dramaturgię zaangażowaną społecznie. W latach 2000-2003 występowała w Teatrze Polskim w Poznaniu, a w latach 2014-2017 w zespole Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Od lat 90. związana z nurtem krytycznym polskiego teatru, występowała w spektaklach m.in. Anny Augustynowicz, Jana Klaty, Pawła Wodzińskiego, Pawła Łysaka, Wiktora Rubina, Pawła Szkotaka, Grażyny Kani, Anji Susy, Katarzyny Szyngiery, Bartka Frąckowiaka. Zagrała kilkadziesiąt ról teatralnych, m.in. Matki w Rewolucji, której nie było (2018) Justyny Sobczyk i Teatru 21. Laureatka nagród za role indywidualne oraz nagród zespołowych. W 2022 roku zagrała m.in. Marzenę w serialu Netflix Gang Zielonych Rękawiczek oraz współpracowała z Arturem Żmijewskim przy filmie Współczucie.
Milena Gauer
Urodzona w 1981 w Łodzi, aktorka Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie, współpracowała także z Teatrem Dramatycznym w Warszawie, Teatrem Łaźnia Nowa w Krakowie, Teatrem im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu. Absolwentka Policealnego Studium Aktorskiego im. Aleksandra Sewruka w Olsztynie (2005) i Wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej w Warszawie (2007), doktora sztuk teatralnych (Wydział Aktorski Akademii Teatralnej w Warszawie, 2018), od 2019 roku kierowniczka Policealnego Studium Aktorskiego im. Aleksandra Sewruka przy Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie i wykładowczyni Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Na stałe współpracuje twórczo z reżyserką Weroniką Szczawińską (Jackie. Śmierć i księżniczka – 2008, Noże w kurach – 2010, Moja pierwsza zjawa – 2011, Kamasutra. Studium Przyjemności – 2011 Ciotunia – 2015, Czas porzucenia – 2022.) W 2023 roku [razem z Ireną Telesz-Burczyk] zwyciężczyni Grand Prix Festiwalu Sztuki Aktorskiej – Kaliskich Spotkań Teatralnych za spektakl Łatwe rzeczy w reżyserii Anny Karasińskiej, który otrzymał też Grand Prix Festiwalu Boska Komedia w Krakowie w 2022 roku. Jest również certyfikowaną nauczycielką medytacji aktywnej.
Dominika Kozłowska
Aktorka, osoba niesłysząca, absolwentka ROE – Studium Aktorstwa we Wrocławiu na kierunku aktorstwo z wynikiem celującym (2020).Była ambasadorką kampanii „Nie wierzysz? Nie musisz! Wystarczy, że wiesz!”, a także ambasadorką kampanii „Jestem artystą”, której bohaterami są artyści i artystki z niepełnosprawnością. „Jestem artystą” widniało na billboardach w Warszawie. Otrzymała wyróżnienie w konkursie „Człowiek bez barier 2023”. Występowała w spektaklu Wojna w niebie w reżyserii Dominiki Feiglewicz w Cricotece w Krakowie (2018), Zosia w reżyserii Marty Streker w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu (2020), Kopakonan – opowieści o kobiecie foce w reżyserii Grzegorza Grecasa (2021), Back to Beckett w reżyserii Jarosława Freta w Teatrze ZAR we Wrocławiu (2022), Serce ustało w reżyserii Marzeny Sadochy w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu (2022), Opowieści z wielkich bloków w reżyserii Marty Streker we Wrocławskim Teatrze Lalek (2022 roku), Wojnokraka w teatrze Pinokio w Łodzi. Romeo i Julia w reżyserii Dominiki Feiglewicz i Zdenki Pszczołowska teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie. Prowadziła warsztaty teatralne i taneczne dla osób niesłyszących i słyszących, a także wykłady w Katowicach, Krakowie, Wrocławiu i Warszawie. Jej życiowe motto brzmi: „Nigdy się nie poddaję”.
Daniel Krajewski
Urodził się w 1990 roku w Warszawie, gdzie nadal mieszka. Absolwent szkoły „Dać Szansę”, w której swoją działalność rozpoczął Teatr 21. Gra w prawie wszystkich spektaklach i prowadzi warsztaty edukacyjne. Ponadto obecnie występuje gościnnie w Teatrze Powszechnym. Jest aktywnym członkiem synagogi reformowanej Ec Chaim w Warszawie, gdzie pełni funkcję pomocnika rabina. Był wolontariuszem podczas różnych wydarzeń kulturalnych, m.in. w Warszawie i Krakowie. Wśród jego zainteresowań jest turystyka górska i muzyka klasyczna. Jego żywiołem jest życie towarzyskie. Uczył się języka angielskiego oraz hebrajskiego. Jako model pozował do zdjęć Chrisa Niedenthala (Tabu. Portrety nieportretowanych) i Oiko Petersena (Downtown Collection) oraz obrazów Weroniki Karwowskiej. Jest tytułowym bohaterem filmu dokumentalnego Daniel w reżyserii Anastazji Dąbrowskiej.
Maciej Pesta
Aktor i performer, urodzony w 1983 r. w Ostródzie. Jest absolwentem Studium Aktorskiego w Olsztynie i Wydziału Aktorskiego łódzkiej Filmówki. W latach 2009–12 jego macierzystą sceną był Teatr im. Żeromskiego w Kielcach, na kolejne pięć lat związał się z Teatrem Polskim w Bydgoszczy, a od 2017 r. jest freelancerem. Pedagog Studium Aktorskiego w Olsztynie. Współpracował m.in. z Teatrem 21, Biennale Warszawa, Teraz Poliż czy Teatrem im. J. Słowackiego w Krakowie, Gdańskim Teatrem Szekspirowskim, Teatrem im. S. Jaracza w Olsztynie, Komuną Warszawa.
MODUŁ POŚWIĘCONY TAŃCOWI
Tatiana Cholewa
tancerz, performer, choreograf. Od ponad 20 lat osoba o alternatywnej motoryce. Jako formę poznawczą ciała nienormatywnego wybrała sport zdobywając liczne prestiżowe osiągnięcia, m.in. Wicemistrzostwo Polski w Maratonie. Możliwości własnego ciała i sposoby wyrażania siebie praktykuje od 17 lat. Dorobek artystyczny: Na chwilę (reż. J. Karch), Popatrz (reż. Tatiana Cholewa), Gatunki Chronione, Erynie niech zostaną za drzwiami, Taniec na Rymera (reż. R. Urbacki), Kwarantaniec – akcja społeczna Tancerzy, Projekt kwarantanna, (pomysłodawca: F. Pawlak), IM/MOBILITY (reż. Lotte Mueller), Perfect Man (reż. Ł. Wójcicki), Granica rozumu (reż. Tatiana Cholewa). Prowadzi warsztaty z ruchu autentycznego, dwukrotnie, Laboratorium Taniec i Niepełnosprawność (NIMiT) współtwórca oraz twórca pokazów finałowych podczas 24 i 25. Międzynarodowego Festiwalu Tańca im. Olgi Sawickiej, gościnnie występuje w Teatr Zagłębie w spektaklu – Tajemniczy Ogród reż. J. Sobczak. Poszerza swoje umiejętności na międzynarodowych wymianach w Europie i USA.
Patrycja Jarosińska
aktorka, tancerka, pedagożka, osoba niesłysząca. Występowała m.in. w nagrodzonym na festiwalu The Best Off spektaklu Wojna w niebie (reż. Dominika Feiglewicz, Cricoteka, 2018), pokazie w ramach Holland Dance Festival (reż. Marc Brew, Het Nationale Theater 2019), koncercie Jaśnieć podczas 57. Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie (reż. Natalia Orkisz, Teatr KTO 2021), nagrodzonym Nagrodą Teatralną im. S. Wyspiańskiego spektaklu Siostrzeństwo/sisterhood (reż. Dominika Feiglewicz, chor. Kate Marsh, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, 2021) oraz w spektaklu Translacje, przy którym też współpracowała choreograficznie (chor. Eryk Makohon, Krakowski Teatr Tańca, 2022) oraz Kurtyna Kobiet ( reż. Katarzyna Małachowska, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie 2023r.) Uczestniczka licznych programów rezydencyjnych m.in. w METAL Chauffeur’s Cottage w Peterboroughu, laboratorium „Taniec i niepełnosprawność – przekraczanie granic” w Teatrze ROZBARK w Bytomiu, czy w Dance Air w Hadze w ramach projektu Europe Beyond Access. Choreografia i reżyseria światła autorstwa Ruchome Graffiti (Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu 2023r.) Ukończyła Kurs Tańca Współczesnego i Kompozycji Ruchu w Krakowie. Stypendystka Twórczego Miasta Krakowa 2023r. Prowadzi warsztaty ruchowe i teatralno-taneczne dla osób niesłyszących i słyszących.
Adrianna Helena Mrowiec
Aktorka teatru tańca, performerka. Studentka Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie na Wydziale Teatru Tańca w Bytomiu. Odtwórczyni roli Justyny w wyróżnionym podczas 47. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych filmie krótkometrażowym Dygot (reż. Joanna Różniak). Związana z kolektywem Grupa Tartak. Odtwórczyni roli Ireny w spektaklu Ziemia Obiecana a.d. 202X (reż. Dagmara Mrowiec-Matuszak). Aktorka/performerka w spektaklu ruchowym Kob (chor. i reż. Magdalena Kawecka, reż. Kalina Dębska). Performerka w projekcie „Meat Girls” (reż. Piotr Sędkowski, dramat. Marcin Miętus, chor. Dominika Wiak), prezentowanym m.in. podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Młodych Alchemia Teatru OFMAT. Uczestniczka Laboratorium „Taniec i niepełnosprawność” i finałowego performace’u choreograficznego podczas 25. Międzynarodowego Festiwalu Tańca im. Olgi Sawickiej. Absolwentka Sztuki Pisania na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Współtworzy Zespół ds. dostępności AST „AST otwarta”, działając na rzecz osób z niepełnosprawnościami.
Alicja Müller
badaczka i krytyczka tańca, doktorka nauk humanistycznych. Jest autorką książki Sobątańczenie. Między choreografią a narracją (2017); publikowała m.in. w „Didaskaliach”, „Tekstach Drugich” i „Czasie Kultury”. W 2014 roku została laureatką I edycji Ogólnopolskiego Konkursu im. Andrzeja Żurowskiego na Recenzje Teatralne dla Młodego Krytyka, a w 2015 roku zdobyła główną nagrodę w konkursie Instytutu Teatralnego na najlepszą pracę magisterską z zakresu wiedzy o teatrze, widowisku i performansie obronioną w roku akademickim 2014/2015. Współpracowała z Fundacją Off Camera, Fundacją Performat oraz z Ośrodkiem Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora „Cricoteka”.
Madi Rostkowska
Migająca choreografka, pedagożka tańca współczesnego, performerka. Działa głównie w obszarze badania związków między polskim językiem migowym a teatrem.
Pomysłodawczyni Projektu Migawki, który łączy świat ciszy i dźwięku w opowieściach.
Studentka Filologii polskiego języka migowego na Uniwersytecie Warszawskim. Absolwentka Akademii Muzycznej w Łodzi na kierunku choreografia. Instruktor w projektach Lato w teatrze, Erasmus + i innych, prowadzi zajęcia taneczne i teatralne dla wszystkich grup wiekowych. Ruch sceniczny, tłumaczenia i szkolenia wprowadzające do PJM i dostępności dla Instytutu im. Jerzego Grotowskiego, Wrocławskiego Teatru Lalek, Wrocławskiego Teatru Współczesnego, Opolskiego Teatru Lalki i Aktora, Teatru im. Modrzejewskiej w Legnicy, Teatru Rozbark.
Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stypendium przyznane na rozwój własnej metody pracy z językiem migowym na scenie.
Nagrodzona na XXX Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Lalek „za ekspresyjne przekształcenie języka migowego w ruch sceniczny w spektaklu” Kopakonan – opowieść o kobiecie foce (Projekt Migawki) reż. Grzegorz Grecas.
MODUŁ POŚWIĘCONY REŻYSERII
Michał Borczuch
Urodził się 2 VI 1979 r. w Krakowie. Studiował na Wydziale Grafiki na Akademii Sztuk Pięknych. Absolwent Wydziału Reżyserii Dramatu krakowskiej PWST. Stypendysta The Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative (programu dla najzdolniejszych młodych artystów z całego świata). Laureat m.in. Paszportów POLITYKI oraz Grand Prix na festiwalu Boska Komedia. Realizował projekty artystyczne z osobami z niepełnosprawnościami. W spektaklu Paradiso (2014) oraz filmie fabularnym Warany z Komodo współpracował z aktorami w spektrum autyzmu. W 2015 wyreżyserował Fausta opartego na tekście Goethego w Teatrze Polskim w Bydgoszczy we współpracy z osobami niewidomymi. Tworzył spektakle w różnych teatrach w Polsce (m.in. Narodowy Stary Teatr w Krakowie, TR Warszawa, Nowym Teatrze w Warszawie, Komuna Warszawa, Teatr Polski w Bydgoszczy, Opera Narodowa w Warszawie) i zagranicą (m.in. Schauspielhaus w Duesseldorfie, Mladinsko Theatre w Lubljanie).
Marta Bryś
Doktor nauk humanistycznych, absolwentka teatrologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Redaktorka „Didaskaliów. Gazety Teatralnej”. Wykładowczyni Wydziału Aktorskiego Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, gdzie od listopada 2024 roku wraz z Weroniką Kowalską pełni również funkcję Pełnomocniczki Rektora ds. osób z niepełnosprawnościami. W 2020 roku opublikowała książkę Doświadczenie postpamięci w teatrze. W latach 2014-2015 oraz 2016-2017 członkini komisji w Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej organizowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Współpracuje z licznymi instytucjami i organizacjami jako kuratorka i producentka (m.in. Krakowskie Reminiscencje Teatralne, Teatr POP-UP, Krakowski Salon Sztuki, CARGO Marka Chlandy w Cricotece). W pracy badawczej zajmuje się, między innymi, modelami scenicznej reprezentacji oraz praktykami feedbacku aktorskiego.
Kinga Chudobińska-Zdunik
Reżyserka i artystka teatralna. Jest absolwentką filologii klasycznej na Uniwersytecie Warszawskim (2016) i kończy studia na kierunku reżyseria na Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie. Ukończyła kurs scenopisarstwa w Bahama Films, jest także dyplomowanym instruktorem teatralnym. Jako asystentka reżysera współpracowała z Iwoną Kempą i Jitką Stokalską, wystąpiła także – w charakterze performerki – w przedstawieniu Filoktekt ex machina (reż. Agata Koszulińska) w Teatrze Powszechnym w Warszawie (premiera w ramach Festiwalu Nowe Epifanie w 2022 roku). W 2023 w Teatrze Collegium Nobilium odbyła się premiera jej autorskiego przedstawienia Ból – reżyserskiego debiutu i jednocześnie spektaklu dyplomowego, później wystawionego na festiwalu Generation After. Showcase Nowego Teatru w Warszawie, a także w ramach Festiwalu Nowe Epifanie w lutym 2024 roku.
Paweł Łysak
Reżyser teatralny i radiowy. Ukończył Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydział Reżyserii Dramatu warszawskiej PWST.
W 1998 r. wraz z Pawłem Wodzińskim założył „towarzystwo teatralne”, a w latach 2000-2003 wspólnie kierowali Teatrem Polskim w Poznaniu. Od roku 2006 do 2014 był Dyrektorem Teatru Polskiego im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy oraz siedmiu edycji Festiwalu Prapremier (2007–2014). Od września 2014 Dyrektor Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera w Warszawie. Od 2014 wiceprezes Stowarzyszenia Dyrektorów Teatrów. Koordynator obywatelskiego Kongresu Kultury 2016. Członek zespołu kuratorskiego Forum Przyszłości Kultury. Współzałożyciel i członek Zarządu Gildii Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych.
Laureat prestiżowych nagród i wyróżnień, m.in. Złotego Krzyża Zasługi za „zasługi dla kultury polskiej” (2015), Dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii „Teatr” (2012), Paszportu „Polityki” w kategorii „Teatr” (2008).
Często pracuje w Teatrze Polskiego Radia. Doceniany reżyser słuchowisk radiowych (między innymi na VII i XIII Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry – Sopot” Paweł Łysak zwyciężył w kategorii „Reżyseria” za słuchowiska: Witaj w tej krainie wg prozy Marka Nowakowskiego (2007) oraz Prorok Ilja według dramatu Tadeusza Słobodzianka (2013); w 2011 roku został laureatem Grand Prix tego Festiwalu za słuchowisko Somosierra Pawła Sztarbowskiego.
Justyna Sobczyk
Reżyserka, pedagożka teatru, założycielka warszawskiego Teatru 21 (2005). Aktualnie współtworzy zespół Centrum Sztuki Włączającej/ Teatr 21, w którym odpowiada za rozwój zespołu Teatru 21, członkini Zarządu Fundacji Teatr 21, współzałożycielka Stowarzyszenia Pedagogów Teatru ( 2010). Inicjatorka działań na polu pedagogiki teatru w Polsce. Od 2005 roku związana z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego, gdzie od 2014 roku współkieruje wraz z dr Zofią Dworakowską studiami podyplomowymi Pedagogika Teatru. Wykłada pedagogikę teatru na wydziale Wiedzy o Teatrze na Akademii Teatralnej w Warszawie oraz na wydziale reżyserii na Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie. Ukończyła Universität der Künste w Berlinie, Akademię Teatralną w Warszawie, Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Absolwentka programów Szkoły Liderów, aktualnie stypendystka w szkole Akademia Psychologii Przywództwa.
Poza Teatrem 21 realizowała spektakle w Teatrze Polskim w Poznaniu, Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Narodowym Starym Teatrem w Krakowie oraz w Teatrze Współczesnym w Szczecinie.
Justyna Wielgus
reżyserka, performerka, choreografka, kuratorka, sojuszniczka OzN, wiceprezeska Zarządu Fundacji Teatr 21. Od 2013 roku współtworzy Teatr 21 oraz Centrum Sztuki Włączającej/ Teatr 21, w którym obecnie odpowiedzialna jest za kierowanie międzynarodowymi programami oraz artystyczny rozwój zespołu aktorskiego. Od początku współpracy wprowadza intensywny namysł łączony z praktyką dotyczący różnorodności ciała i cielesności. Jest autorką ruchu scenicznego wielu spektakli Teatru 21. W 2019 roku wyreżyserowała PokaZ, a następnie kolejne prace takie jak: Ciało w Ciało z Marilyn, Libido Romantico, Co się stało z nogą Sarah Bernhardt?, Nie jestem Rośliną. Strumień świadomości.
Współpracowała z wieloma teatrami oraz kolektywami, gdzie współtworzyła spektakle m.in. z Teatrem Węgajty, Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Teatrem Powszechnym w Warszawie, z Teatrem Polskim w Bydgoszczy, Third Space/ Lotte van den Berg, Komuna Warszawa.
MODUŁ POŚWIĘCONY KRYTYCE ARTYSTYCZNEJ
Ewelina Godlewska-Byliniak
kulturoznawczyni, badaczka zajmująca się obszarem teatru i performansu oraz studiami o niepełnosprawności, autorka książek Tadeusz Kantor: sobowtór, melancholia, powtórzenie, Teatr radio-logiczny Tymoteusza Karpowicza, współredaktorka antologii Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie oraz Niepełnosprawność i społeczeństwo. Performatywna siła protestu. Wykłada w Instytucie Kultury Polskiej UW. Współpracuje z Centrum Sztuki Włączającej.
Katarzyna Lemańska
krytyczka teatralna, redaktorka. Dyrektorka Festiwalu Nowe Epifanie w Warszawie i konsultantka programowa 27. i 28. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego KONTAKT w Toruniu. Stała współpracowniczka „Didaskaliów” i „Notatnika Teatralnego”. Publikowała m.in. w „Dialogu”, „Teatrze”, na platformach nowesztuki.pl, taniecPOLSKA.pl i CzasKultury.pl. Interesują ją kwestie dostępności i niwelowanie barier kulturowych w teatrze dla młodej widowni oraz polski teatr G/głuchych.
Witold Mrozek
dziennikarz, teatrolog, okazjonalnie dramaturg. Od 2012 w redakcji „Gazety Wyborczej”, stale współpracuje też z Dwutygodnikiem i „Berliner Zeitung”. Kurator Sceny Nowej Dramaturgii w Teatrze im. Siemaszkowej w Rzeszowie. Doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW, prowadził zajęcia z dziennikarstwa kulturalnego w Instytucie Kultury Polskiej UW.
Katarzyna Żeglicka
genderqueer i crip pedagożka teatru i animatorka kultury, performerka, tancerka i choreografka; certyfikowana trenerka WenDo. Regularnie prowadzi laboratoria pracy z ciałem i warsztaty n/t. inkluzywności. Współpracuje instytucjami kultury i uczelniami wyższymi. W 2022 otrzymała Stypendium Twórcze Miasta Krakowa. Uczestniczka m.in. programu Rezydenci w Rezydencji (CK Zamek, 2022) i „Szczeliny. Kobiety w sztukach performatywnych” (Instytut Grotowskiego, 2023).
ROZMOWY O PRAKTYCE
Teatr Kambak
„W działającym we Wrocławiu od 2021 roku Teatrze Kambak osoby z niepełnosprawnością spotykają się na scenie z profesjonalnymi aktorami. (…) Fundacja Kambak jest organizacją non profit, której działalność koncentruje się na tworzeniu oraz promowaniu kultury i sztuki osób z niepełnosprawnością, a także z grup wykluczonych społecznie. Celem jest tworzenie przestrzeni do warsztatów, pracy i integracji. Z jednej strony swoją twórczość – w tym spektakle teatralne – fundacja kieruje do osób z niepełnosprawnością i do ich rodzin, ale z drugiej ma również ambicje, by integrować całe społeczeństwo poprzez kulturę i sztukę.
– Staramy się, by nasze spektakle były na jak najwyższym poziomie, chcemy też, by integracja rozszerzała się do takiego stopnia, by nie widzieć różnic pomiędzy osobami z niepełnosprawnością i pełnosprawnymi. Dlatego wymagamy od siebie tyle samo, traktujemy się tak samo, stawiamy tak samo wysokie poprzeczki do pokonania. To wszystko sprawia, że bariery znikają. I to jest pełna integracja – jesteśmy razem, normalnie ze sobą żyjemy, pracujemy, funkcjonujemy. Praca jest najlepszą formą socjalizacji. Zależy nam na tym, by jak najwięcej osób też wiedziało, że możemy ze sobą normalnie funkcjonować i niczego to nie zmienia – opowiada dyrektorka artystyczna Teatru Kambak Agata Obłąkowska-Mazurkiewicz”
Z publikacji: Katarzyna Mikołajewska, Kambak – familijny teatr integracyjny we Wrocławiu, otwarty na każdego widza, „Gazeta Wyborcza online”, 5.10.2023, https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,30249360,kambak-familijny-teatr-integracyjny-we-wroclawiu-otwarty.html).
Adres strony teatru: https://kambak.pl/
Teatr ITAN
Teatr ITAN działający przy fundacji o tej samej nazwie kontynuuje dorobek Stowarzyszenia Scena Moliere w Krakowie. W każdym ze swoich spektakli konsekwentnie przełamuje granice twórczości amatorskiej i możliwości osób niepełnosprawnych wzrokowo, doprowadzając do integracji profesjonalistów, amatorów, seniorów i młodzieży w niezwykłym miejscu spotkania, jakim jest teatr.
Artur Dziurman i grupa Scena Moliere od 3 lat prowadzą instytucje absolutnie wyjątkową – jedyny w Polsce profesjonalny teatr niewidomych. W tym czasie udało nam się stworzyć 6 multimedialnych spektakli z powodzeniem granych w całej Polsce, w które zaangażowaliśmy ponad 100 niewidomych i niedowidzących artystów.
Niepełnosprawni wzrokowo są wykluczeni z odbioru współczesnej kultury do bólu nastawionej na odbiór wzrokowy. Okazuje się jednak, że chcą, mogą i potrafią wyrażać siebie przy pomocy sztuki aktorskiej. A bariera niepełnosprawności nie przeszkadza w uprawianiu zawodu aktora tak bardzo jak mogłoby się to wydawać. Uprawianie go nierzadko jest jedynym działaniem zarobkowym niewidomych i niedowidzących artystów naszego zespołu. Dzięki naszym widzom utrzymujemy się głównie z wystawiania spektakli, możemy dzięki i temu pokryć również koszty miejsca pracy, produkcji i sprzedaży usług artystycznych.
Pełnemu zaangażowaniu się aktorów Sceny Moliere sprzyja kondensowanie sfery wizualnej spektaklu we fragmentach filmowych. Innymi słowy, to, czego niewidzący nie są w stanie wyrazić ciałem, wyrażane jest filmem. Ten prosty, a jednocześnie niezwykle skuteczny i zwyczajnie ciekawy zabieg stosowany przez Dziurmana sprawia, że spektakle teatru ITAN tworzą dobrze złożoną całość, w której każdą scenę filmową uzasadnia teatralna.
Sama idea integracji zachęca zaś każdego, który zechce spotkać się z kimś zupełnie różnym od niego. Nie zawsze to spotkanie będzie proste, łatwe i przyjemne (jak z Czarną Damą), czasem trudne i refleksyjne (jak w Promieniowaniu ojcostwa) jednak zawsze nagradzające widzów otwartych i gotowych na ciekawe przeżycia.
Ze strony teatru: https://teatritan.pl/o-nas/
Teatr 21
Teatr 21 to zespół teatralny, którego aktorami są głównie osoby z zespołem Downa i autyzmem. W ciągu 18 lat swojej działalności stworzył kilkadziesiąt spektakli prezentowanych w teatrach i instytucjach w całej Polsce. Grupa występowała na festiwalach krajowych (m.in. Wrocław, Poznań, Gdańsk, Kraków) i zagranicznych (Praga, Berlin, Helsinki, Freiburg). W 2019 roku spektakl Rewolucja, której nie było został nagrodzony na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia w Krakowie. Oprócz działalności artystycznej Teatr 21 zajmuje się również edukacją, pedagogiką teatru, działalnością wydawniczą, organizuje konferencje, wykłady i pracuje w międzynarodowych sieciach. W 2021 Teatr 21 został nagrodzony Paszportem POLITYKI w kategorii „Teatr”.
Obecnie Teatr 21 tworzy projekt Centrum Sztuki Włączającej, które jest pierwszą społeczną instytucją kultury w Warszawie w całości dedykowaną twórczości artystów z niepełnosprawnościami. Jego głównym zadaniem jest włączanie w pole sztuki, kultury i nauki różnorodnych grup społecznych. Mają tu miejsce m.in. spotkania z artystami, warsztaty dla rodzin i osób starszych, wykłady z zakres studiów o niepełnosprawności i sztuce osób z niepełnosprawnościami, wystawy artystów sztuk wizualnych i wiele innych. Sama przestrzeń jak i wszystkie wydarzenia są dostosowane do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami. Centrum Sztuki Włączającej jest stałą siedzibą Teatru 21.
Ze strony teatru: https://teatr21.pl/idea/
Teatr Przebudzeni
Teatr „Przebudzeni” funkcjonuje od maja 2003 roku przy Polskim Stowarzyszeniu na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną, Koło w Ostródzie. Grupa propaguje głównie teatr ruchu i muzyki, lecz w najnowszym spektaklu wykorzystuje także słowo. Teatr to dla Grupy swoista forma terapii i wyrażenia siebie, a spektakle to swego rodzaju manifesty, nad którymi zespół pracuje wspólnie. Teatr uczestniczy głównie w festiwalach osób pełnosprawnych, burząc przy tym mity i stereotypy dotyczące osób niepełnosprawnych. Zespół uczestniczy w cyklicznych zajęciach z teatroterapii, muzykoterapii, wykorzystuje pantomimę oraz elementy tańca i relaksacji.
Na zajęcia warsztatowe regularnie uczęszcza 20 osób, są to uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej, Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną oraz Zakładu Aktywności Zawodowej w Ostródzie. Przez Zespół w ciągu wszystkich lat funkcjonowania przewinęło się jednak znacznie więcej osób. Praca każdego aktora Grupy Teatralnej „Przebudzeni” jest swoistą misją. Potwierdzają to również wszelkie występy lokalne, na które Zespół zawsze żywo reaguje, współpracując przez to z ośrodkami kultury, szkołami i innymi placówkami. Pytanie co takiego niezwykłego jest w występach „Przebudzonych”, że chce się ich oglądać? Mówiąc krótko: autentyzm, świadomość sceniczna, warsztat i pomysł, a wszystko to przeplatane humorem i dystansem do problemów. W czasie wieloletniej działalności Teatru stworzonych zostało 9 autorskich spektakli oraz kilka okazjonalnych akcji dramowych.
Adres strony teatru: https://www.facebook.com/teatr.przebudzeni/?locale=pl_PL
https://ostroda.psoni.org.pl/psoni-projekty/91-projekty-wieloletnie/teatr-przebudzeni.html
Teatr Klucz im. Wojciecha Deneki
Grupę tworzą uczestniczki i uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej „Przylesie” prowadzonego przez Stowarzyszenie Na Tak. Ich przygoda z teatrem rozpoczęła się w 2006 roku, od powołania pracowni teatralnej pod kierownictwem terapeutki Hanny Rynowieckiej i aktora Wojciecha Deneki. Od 2016 roku grupa pracuje w Centrum Kultury ZAMEK pod okiem profesjonalnych twórczyń i twórców obszaru teatru oraz tańca. Do 2022 roku opiekę artystyczną nad zespołem sprawowała aktorka Ewa Szumska, a następnie – aż do chwili obecnej – Janusz Orlik, tancerz, choreograf i edukator. W tym samym czasie do kolektywu dołączył zawodowy tancerz Antek Kurjata. Zmianie uległa także nazwa – odtąd Nowi w Nowym stali się Teatrem Klucz.
W ramach projektu „Obecność” Teatr Klucz im. Wojciecha Deneki zrealizował dwa spektakle. Jeden z nich – Tranquillo – zdobył główną nagrodę w Konkursie na najlepszy Spektakl Teatru Niezależnego „The Best Off” 2022. Przedstawienie to zostało wskazane przez Dominika Gaca jako najlepszy spektakl taneczny w ankiecie miesięcznika „Teatr”: „Najlepszy, najlepsza, najlepsi w sezonie 2022/2023”.
(Z publikacji: Rozmowy o obecności w teatrze, red. Justyna Czarnota, Katarzyna Piwońska, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, Poznań 2024, s. 117.)
Cisza na scenie
Teatr Cisza na Scenie działa przy Polskim Związku Głuchych Oddziale Mazowieckim w Warszawie od 2015 roku. Zajęcia prowadzi Czesława Abramczyk – słysząca reżyserka teatralna i animatorka, która wykorzystuje własne scenariusze, ale często też pomysły g/Głuchych aktorów. Trzon aktorski grupy tworzą: Marta Abramczyk, Marta Alharbi, Kazimierz Kicke, Adam Stoyanov, Bożena Reger, Iwona Wróblewska, Robert Zgudka. To amatorska grupa, która tworzy scenariusze i przedstawienia, krótkie filmy z bajkami, poezją, żartobliwymi scenkami, m.in. cykle filmowe Dr Cwany, Czerwony Kapturek, Nie wymiguj się – czas na migane lektury z podkładem głosowym aktorów Teatru Ateneum oraz spektakle Maski i Arlekin. Członkowie grupy przygotowują także spektakle w koprodukcji z profesjonalnymi teatrami (m.in. Rytuał miłosny w Komunie Warszawa, W tłumaczeniu we Wrocławskim Teatrze Współczesnym, Opera dla Głuchych, koprodukcja teatru Cisza na Scenie z Teatrem Studio w Warszawie, Jeden gest w Nowym Teatrze w Warszawie).
Adres strony teatru: https://pzg.warszawa.pl/category/teatr-cisza-na-scenie/.
PODCAST O TEATRZE
Tworzony przez teatrolożki i krytyczki Katarzynę Waligórę i Katarzynę Niedurny, powstał jako przestrzeń do rozmowy o najciekawszych zagadnieniach teatru polskiego i zagranicznego.
Adres strony podcastu: https://www.facebook.com/podcastoteatrze; https://www.instagram.com/podcastoteatrze/; https://open.spotify.com/show/4bHC8WmHQf6BcqlTKbFQOX?si=467ceffbe1264e58
Katarzyna Niedurny
teatrolożka, dziennikarka, recenzentka. Publikuje m.in. w „Didaskaliach. Gazecie Teatralnej”, „Dialogu”, tygodniku „Przegląd”. Stale współpracuje z „Dwutygodnikiem”. Selekcjonerka Festiwalu Sztuki Reżyserskiej “Interpretacje”. Jest także laureatką Konkursu im. Andrzeja Żurowskiego dla krytyków teatralnych. Współprowadzi „Podcast o teatrze”.
Katarzyna Waligóra
asystentka w Katedrze Teatru i Dramatu na Uniwersytecie Jagiellońskim, pracuje także na Akademii Teatralnej w Warszawie. Krytyczka teatralna, edukatorka, autorka książki „Koń nie jest nowy”. O rekwizytach w teatrze oraz współredaktorka monografii Teatr brzydkich uczuć. Współredagowała także książki Koordynacja scen intymnych w teatrze i filmie. Skrzynka z narzędziami oraz Nowe wrażliwości w sztukach performatywnych, teatrze i filmie. Skrzynka z teoriami, które niedługo ukażą się nakładem wydawnictwa Akademii Teatralnej. Wspólnie z Katarzyną Niedurny prowadzi „Podcast o teatrze”.
KURATORKI SYMPOZJUM
Monika Kwaśniewska
adiunktka w Katedrze Teatru i Dramatu Uniwersytetu Jagiellońskiego; redaktorka „Didaskaliów. Gazety Teatralnej”. Autorka książek Od wstrętu do sublimacji. Teatr Krzysztofa Warlikowskiego w świetle teorii Julii Kristevej (2009), Pytanie o wspólnotę. Jerzy Grzegorzewski i Jan Klata (2016) oraz Między hierarchią a anarchią. Teatr – Instytucja – Krytyka (2019). Współredaktorka (wraz z Grzegorzem Niziołkiem) książki Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie (2012) oraz (wraz z Katarzyną Waligórą) Teatr brzydkich uczuć (2021). Członkini projektów badawczych „Przemoc w teatrze – praktyki, dyskursy, alternatywy” i „Disability Studies in Eastern Europe – Reconfigurations” realizowanych w ramach POB Heritage na Uniwersytecie Jagiellońskim. Obecnie pisze książkę o ruchu #MeToo w polskim teatrze.
Izabela Zawadzka
menedżerka kultury, teatrolożka, kuratorka wydarzeń performatywnych. Badaczka performansów chodzonych w przestrzeniach miejskich oraz instytucjach wystawienniczych. Doktorantka w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członkini zespołów badawczych: „Bezpieczna przestrzeń. Dobre praktyki i narzędzia służące transformacji kształcenia teatralnego”, „Przemoc w teatrze – praktyki, dyskursy, alternatywy” i „Disability Studies in Eastern Europe – Reconfigurations”.
