Sezon Teatru 21 i Centrum Sztuki Włączającej
Drugi sezon Centrum Sztuki Włączającej, który zatytułowaliśmy “Gap się!”, poświęciliśmy refleksji związanej z widocznością osób z niepełnosprawnościami w przestrzeni publicznej.
Teatr 21, jako grupa teatralna pracująca z aktorami z zespołem Downa, na co dzień mierzy się z wyzwaniem, jakim potrafi być spojrzenie. Na wymianie spojrzeń oparte jest każde inicjowane przez nas spotkanie teatralne. W teatrze można patrzeć bezkarnie i do woli. Widzowie Teatru 21 mają możliwość oswojenia w sytuacji opartej na kontakcie wzrokowym obecności osób z niepełnosprawnościami. Aktorzy mają z kolei przestrzeń, by ustanowić zasady interakcji i wpływać na to, jak są postrzegani. Nie chodzi tu przecież o jednostronne przyglądanie się osobie niepełnosprawnej, ale o dostrzeżenie siebie nawzajem.
Z doświadczenia wiemy, że jedną z najtrudniejszych przeszkód na drodze do różnorodnego społeczeństwa jest bariera spojrzenia. Grupy wykluczone doskonale to wiedzą. Spojrzenie, które jest na nie kierowane jest zawsze albo nadmierne i robi z innych ciał ciała monstrualne albo nie ma go wcale, co dobrze ujmuje związek frazeologiczny: “ominąć coś lub kogoś wzrokiem”.
Ta wyuczona praktyka omijania wzrokiem wszystkiego, co niewygodne, inne i w związku z tym, budzące lęk, to niezbywalny element wychowania. Często nie patrzymy, by kogoś nie urazić, lecz przede wszystkim dlatego, że nie wiemy jak zachować się w obecności kogoś, kto wyraźnie się od nas różni. O tym, na co wolno patrzeć i w jaki sposób powinniśmy to robić dowiadujemy się już w dzieciństwie, a wiedzę tę zdobywany w domu, w szkole, na ulicy. Omijanie wzrokiem, nawet jeśli wynika z troski lub pragnienia zachowania się w dobrym tonie przyczynia się do tego, że z krajobrazu społecznego znikają całe grupy społeczne. Choć zamieszkują tę samą przestrzeń publiczną, to w sferze wizualnej są z niej wymazywane. Te grupy społeczne są jak fantomy, obecne i nieobecne jednocześnie.
Poprzez szereg działań z pola artystycznego i kulturowego chcemy zadać pytanie o praktyki wizualne, które pozwolą odzyskać ich obecność. Kategorią reprezentatywną dla tych nieobecnych w polu wizualnym grup jest niepełnosprawność. Chodzi nam jednak, by pomyśleć o niepełnosprawności szerzej – nie tylko jako o kategorii tożsamości, ale jako o kategorii kulturowej, w której zawierają się mechanizmy innych wykluczeń – ze względu rasę, płeć czy klasę społeczną, a które to niepełnosprawność przekracza jako nadrzędna – w tym sensie, że mimo, iż może dotyczyć osób reprezentujących wszystkie klasy społeczne, płcie, czy kolory skóry zawsze jest dostrzegana jako pierwsza.
Jako grupa teatralna od lat pracująca na scenie z „obrazami nie do przyjęcia” i w tym sensie świadoma wagi spojrzenia, które obdarza uwagą i nie ucieka od niechcianych widoków, postanowiliśmy zająć się mechanizmami patrzenia, powodami widzenia i niewidzenia. W cyklu działań artystycznych, edukacyjnych i naukowych, którym towarzyszy hasło „Gap się” chcielibyśmy sięgnąć do własnych doświadczeń, ale równocześnie przywołać dorobek zagranicznych badaczy i artystów podejmujących refleksję o niepełnosprawności na polu sztuki i nauki, których dokonania są na razie w Polsce słabo znane, a na Zachodzie przyczyniły się do zniesienia wielu barier społecznych i kulturowych między osobami pełnosprawnymi i osobami z niepełnosprawnościami.
Wydarzenie współfinansowane ze środków m.st. Warszawy
Wydarzenie w ramach „GAP SIĘ!” – drugiego sezonu Centrum Sztuki Włączającej realizowanego przez Teatr 21 w ramach Domu Tymczasowego Teatru 21 w Zachęcie.
Wykłady
Zobacz rejestracje z wykładów, które odbyły się w ramach sezonu GAP SIĘ!
PokaZ
W ramach sezonu GAP SIĘ! powstał performans ``PokaZ`` z udziałem aktorów Teatru 21 oraz zaproszonych artystów z Polski i Portugalii.
